سیستم  های اطفاء حریق Fire Fighting

سیستمهای اطفاء حریق به مجموعه فرآیند هائی گفته میشود که به منظور خاموش کردن و کاستن از گسترش آتش پیاده سازی میشوند. این سیستمها بلافاصله پس از اعلام حریق و تشخیص شکل و نوع حریق به کار افتاده و به اطفاء آتش ایجاد شده می پردازند. سیستمهای اطفاء حریق مشتمل بر انواع مختلفی هستند که بسته به نوع آتش مورد استفاده قرار میگیرند. در نوشته زیر با سطوح مختلفی از آتشهای ایجاد شده و دلایل ایجاد آتش و همچنین با انواع سیستمهای اطفاء حریق شناخته شده آشنا خواهید شد. شرکت پارت شبکه پرداز طراح و مجری سیستمهای اعلام و اطفاء حریق در سطح کشور میباشد که دارای تجربیات گسترده و پرسنل مجرب در این رابطه میباشد.

انواع سیستم ها ی اطفاء حریق اتوماتیک

بطور کلی سیستم ها ی اطفاء حریق اتوماتیک را می توان به شش دسته زیر تقسیم کرد:

• سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آبی
• سیستم اطفاء حریق اتوماتیک گازی
• سیستم اطفاء حریق اتوماتیک پودری (آیروسل(
• سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم
• سیستم اطفاء حریق اتوماتیک مه یا پودر آب (Water Mist)
• سیستم اطفاء حریق اتوماتیک Vortex

عوامل لازم جهت اطفاء حریق

جهت اطفاء حریق حداقل یکی از عوامل زیر می بایستی صورت پذیرد:

1. قطع گرما یا خنک سازی. آب یکی از عمومی ترین عوامل جهت خنک سازی حریق می باشد.
2. قطع ماده سوختنی. قطع و جداسازی ماده سوختنی از محل حریق می تواند بسرعت باعث خاموش شدن حریق گردد.
3. به حداقل رساندن اکسیژن به میزانی که اکسیژن کافی جهت ادامه حریق وجود نداشته باشد. سیستم های اطفاء حریق مانند CO2 و Inert Gas باعث به حداقل رساندن اکسیژن جهت ادامه حریق می باشند.
4. مانع در ایجاد واکنش زنجیره ای سوخت. سیستم های اطفاء حریق مدرن مانند آیروسل با ایجاد اختلال در واکنش های زنجیره ای سوخت، باعث اطفاء حریق می گردند.
5. برخی سیستم های اطفاء حریق از دو یا چند عامل فوق جهت اطفاء استفاده می کنند. بعنوان مثال هالوکربن ها، علاوه بر خنک سازی و قطع گرما از محیط تحت پوشش، باعث اختلال در واکنش های زنجیره ای سوخت نیز می شوند.
6. خاموش کننده های تمیز: (Clean Agent) خاموش کننده ای که فرار بوده و پس از اطفاء حریق اثری از خود بجا نگذاشته و همچنین هادی الکتریسیته نیز نباشند.
7. خاموش کننده های هالوکربن :(Halocarbon Agent) خاموش کننده ای که اجزاء اصلی تشکیل دهنده آن هالوژن ها مانند فلور، کلر، برم یا ید بهمراه کربن می باشد. درحقیقت هالوژن ها جایگزین تعدادی از اتم های هیدروژن در هیدروکربن ها شده اند.
8. خاموش کننده های بی اثر: (Inert Gases) خاموش کننده ای که اجزاء اصلی تشکیل دهنده آن هلیوم، نئون، آرگون یا نیتروژن بوده و جزء فرعی آن می تواند دی اکسید کربن باشد.
9. گازهای گلخانه ای: (Green House Gas) هر گازی که در اتمسفر زمین، پرتوهای مادون قرمز را جذب کند، گاز گلخانه ای نامیده می شود. این گازها باعث افزایش دمای زمین می شوند.
10. لایه ازن: (Ozone Layer) ازن از سه اتم اکسیژن تشکیل شده است. در اتمسفر زمین، تاثیر امواج ماوراء بنفش خورشید بر اکسیژن، باعث بوجود آمدن لایه ازن می شود. گازهای گلخانه ای براثر آزادسازی کلر یا برم باعث تقلیل لایه ازن و درنتیجه افزایش تشعشع امواج ماوراء بنفش خورشید به سطح زمین و گرم شدن زمین و تغییر در آب و هوا می شوند.
11. پتانسل تقلیل لایه ازن (Ozone Depleting Potential) :عددی است که به تقلیل لایه ازن توسط یک ماده اشاره می نماید. درحقیقت این پارامتر نسبت تقلیل لایه ازن توسط جرم مشخصی از یک ترکیب شیمیائی به همان مقدار جرم توسط CFC-11 (Trichlorofluoromethane, CFCL3)می باشد.
12. پتانسیل گرمایش زمین: (Global Warming Potential) عددی است که به مقدار گرمایش زمین توسط یک گاز اشاره می کند. برخی از گازها با جذب امواج مادون قرمز باعث نگاه داشتن گرما تا مدت زمان خاصی در جو زمین می شوند. درحقیقت این پارامتر نسبت گرمایش مقدار مشخصی از یک گاز به گرمایش همان مقدار دی اکسید کربن می باشد. معمولاً این پارامتر در زمان های ۲۰، ۱۰۰ و ۵۰۰ سال معرفی می شود. بعنوان مثال GWP برای گاز متان در بازه ۲۰ سال عدد ۷۲ می باشد. این بدین معنی است که اگریک مقدار مشخص از متان و دی اکسید کربن در هوا منتشر شوند، گاز متان طی ۲۰ سال ۷۲ مرتبه بیشتر از گاز دی اکسید کربن گرما را در محیط نگاه خواهد داشت.
13. مدت حضور در اتمسفر: (Atmospheric Lifetime) مطابق تعریف آژانس محافظت از محیط زیست آمریکا، این پارامتر مدت زمانی است که طول می کشد که یک ترکیب شیمیائی به عناصر اولیه و پایه ای خود بر می گردد.

انواع سیستم ها ی اطفاء حریق اتوماتیک

بطور کلی سیستم ها ی اطفاء حریق اتوماتیک را می توان به شش دسته زیر تقسیم کرد:

• سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آبی
• سیستم اطفاء حریق اتوماتیک گازی
• سیستم اطفاء حریق اتوماتیک پودری (آیروسل(
• سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم
• سیستم اطفاء حریق اتوماتیک مه یا پودر آب (Water Mist)
• سیستم اطفاء حریق اتوماتیک Vortex

۱- سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آبی

این سیستم بصورت تر (Wet)، خشک (Dry) و یا ترکیبی می باشد. در سیستم تر آب با فشار مشخص در تمامی لوله ها و تا سر اسپرینکلرها وجود دارد. بر اثر افزایش دما مایع اسپرینکلر منبسط شده و باعث شکستن شیشه و در نتیجه خروج آب می شود. از مزایای این نوع می توان به سرعت بالا و قابلیت اطمینان زیاد آن اشاره کرد ولیکن معایب آن عبارتند از امکان یخ زدگی، خروج آب به علت شکستن نا خواسته اسپرینکلر، خوردگی لوله ها ، امکان گرفتگی مجاری به علت وجود مواد معلق در آب.

در سیستم خشک، بعد از آشکار سازی حریق توسط آشکارسازها، دستور فعال سازی به Dry Valve و یا Deluge Valve ارسال می شود و سپس آب در لوله ها جریان یافته و توسط اسپری آب، برروی حریق تخلیه می شود. سرعت پائین تر آن نسبت به سیستم تر از معایب این سیستم بوده ولیکن معایب سیستم تر را مرتفع نموده است.

کاربردها: برخی از کاربردهای آن عبارتند از ساختمان های اداری-مسکونی-تجاری، هتل ها، موزه ها، پارکینگ ها، ترانس های برق، تانک ها و مخازن نگهداری سوخت و مواد شیمیایی، کشتی ها، بنادر، انبارها

۲- سیستم اطفاء حریق اتوماتیک گازی

سیستمهای اطفاء گازی عموما در بخشهای بحرانی از یک ساختمان اداری مانند اتاقهای کامپیوتر ، سرور ، اتاقهای مخابرات ، اتاقهای برق و سایر نواحی با ریسک بالا که استفاده از سیستمهای اطفاء آبی باعث خسارت به این سیستمها میگردد استفاده میشود.این سیستمها در نواحی حفاظت شده از قبیل انبارهای آرشیو ، آزمایشگاه ها ، توربینهای گازی ، تاسیسات روغن ، ژنراتورهای قدرت با مشهوریت کمتری استفاده میگردند.همچنین در نواحی بسته یا سرپوشیده مانند داخل کابینتهای کنترل که اطفاء حریق مورد نیاز باشد استفاده میگردند.

گازهای مختلفی وجود دارد که بسته به کاربردهای خاص میتواند انتخاب و استفاده گردد.این گازها در یک کپسول نگهداری و در هنگام فعال شدن سیستم تمام فضای اتاق با این گاز پرشده و باعث کاهش سطح اکسیژن فضا تا زیر درصد مورد نیاز برای ادامه سوختن میگردد ، یا با ایجاد یک واکنش شیمیائیی برای از بین بردن مثلث آتش ( گرما ، سوخت و اکسیژن ) از ادامه سوختن جلوگیری مینماید.

عناصر مورد استفاده عموما CO2,وArgonite, Argon ,FM20 هستند.شروع به کار سیستمهای گازی توسط یک سیستم اعلام حریق الکترونیکی میباشد.به عبارتی تشخیص حریق توسط سنسورهای حساس به دود و حرارت صورت میگیرد و عملیات اطفاء با رها سازی عناصر گازی در حداقل زمان و به سرعت انجام میگیرد

کلیه گازهای مورد استفاده در سیستمهای اطفاء حریق گازی ایمن میباشند ولی هر یک دارای مزایا و معایبی نسبت به یکدیگر میباشند.انتخاب نوع گاز وابسته به کاریرد، سطح ریسک پذیری و فاکتورهای ایمنی برای اشخاصی که در ناحیه حفاظت شده تردد دارند میباشد.

از انتخاب گاز اطفاء حریق پارامترهای فیزیکی ذیگری نیاز به بررسی و رسیدگی دارد.بررسی درستی اتاقها از لحاظ اینکه گاز در فضای اتاق باقی میماند ، در سطوح مقتضی برای زمان لازم. سیستمهای گازی نیاز به اتاق تخلیه فشار برای تطبیق فشار تخلیه داخلی . تخلیه یا استخراج گاز ممکن است نیاز به بیرون آوردن تجهیزات دیگر پس از تخلیه داشته باشد.

3- سیستم های اطفای اتوماتیک با آیروسل پودری

سیستم های اطفای اتوماتیک با آیروسل پودری

به نظر می رسد در سال های اخیر انواع آتش سوزی ها بیش از پیش به وقوع پیوسته که باعث تخریب و زیان های غیر قابل کنترلی گشته اند. تا کنون به نظر می رسید این آتش سوزی ها را می توان تنها با استفاده از حجم زیادی از آب های سطحی و همچنین آب های گرانبهای شرب خاموش نمود. این امر غیر از مشکلات متعدد، باعث آلودگی های بسیار آب های سطحی و زیر زمینی شده و اتلاف منابع و خسارات مالی بسیاری را نیز در پی دارد. خاموش کننده های آیروسل بسیاری از این مسایل را حل می نمایند.

انواع بسته های آیروسل پودری DSPA

از دهه ۱۹۸۰ میلادی بسیاری از شرکت ها و موسسات اروپایی فعالیت های تحقیقاتی خود را در زمینه آیروسل های پودری (اسپرینکلر خشک با آیروسل پودری) جهت جایگزینی خاموش کننده های هالوژنه آغاز نمودند. محدودیت خاموش کننده های هالوژنه از زمان امضای پروتکل مونترآل در سال ۱۹۸۷ آغاز گردید. در سال ۲۰۰۱ میلادی اولین دستورالعمل های این پروتکل به اجرا گذاشته شد که به طور مشخص به ممنوعیت استفاده از هالوژن ها در سال ۲۰۰۳ منجر گردید.

آیروسل خشک (DSPA) همچون هالون ها به صورت حجمی عمل نموده و در فرآیند احتراق اثر می گذارد. این سیستم ها نه تنها باعث نوآوری و ساخت تجهیزات جدید برای آتش نشانان و لوازم نجات خانگی شد، بلکه سیستم های اطفای حریق ثابت در صنایع و کارخانجات را نیز دستخوش تغییر و تحولات نمود.

۴- سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم

این سیستم موثرترین روش جهت اطفاء حریق کلاس B (سوخت های مایع) است. همچنین در کلاس A نیز قابل استفاده می باشد. قسمتهای اصلی این سیستم عبارتند از:

• – مخزن نگهداری فوم (Bladder Tank)
• – دستگاه ترکیب کننده آب و فوم (Proportioner)
• – نازل

کاربرد: انبارهای مواد شیمیایی، مخازن مواد نفتی و شیمیایی، آشیانه های هواپیما و هلیکوپتر، تاسیسات نفتی

۵- سیستم اطفاء حریق اتوماتیک مه یا پودر آب (Water Mist)

یکی از سامانه‌های پیشرفته اطفای حریق خودکار آبی که امروزه به دلیل ممنوعیت استفاده از سامانه‌های اطفای خودکار به کمک گاز هالون رایج گردیده، سامانه اطفای حریق خودکار مه‌پاش۱ می‌باشد. سامانه اطفای حریق خودکار مه‌پاش به سامانه اطلاق می‌گردد که در آن آب به عنوان ماده اصلی خاموش ‏کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این سامانه آب موجود در مخزن ذخیره توسط گاز نیتروژن تحت فشار قرار می‏گیرد و از طریق نازل‌های پاشنده به قطراتی بسیار ریز و به قطر حداکثر ۵۰۰ میکرون تبدیل می‌شود و بصورت مه در داخل محیط پخش و منتشر می‌گردد. از این سامانه می‌توان به دو صورت موضعی و یا تخلیه کلی استفاده نموده و در مبارزه با حریق‌ها طراحی و اجرا نمود.

سامانه اطفای حریق خودکار مه‌پاش، از بخش‌های زیر تشکیل شده است:

1. مخزن ذخیره آب که بر حسب حجم و فضای محل تصرف وحفاظت، در ظرفیت‌های مختلفی استفاده می‌شود.
2. در سامانه اطفای حریق خودکار از نوع مه‌پاش آب موجود در مخزن آن بوسیله گاز نیتروژن تحت فشار قرار می‏گیرد. سپس از طریق نازل‌های مخصوص به قطرات بسیار ریز تبدیل و بصورت مه در داخل محیط تخلیه می‌شود.
3. مخزن ذخیره گاز نیتروژن که برای ایجاد فشار مورد نیاز در سامانه اطفای حریق خودکار مه‌پاش استفاده می‌شود.
4. لوله‌ها و اتصالات فشار قوی که وظیفه انتقال آب به نازل‌های آب‏پاش را برعهده دارند.
5. نازل‌های پاشنده مه که وظیفه آنها تخلیه آب بصورت مه می‌باشد.
6. مرکز کنترل سامانه اعلام و اطفای حریق که وظیفه آن دریافت پیام‌های اعلام حریق از آشکارسازها و حسگرها و انتقال آن به تابلو کنترل مرکزی جهت پردازش و صدور فرمان اطفای حریق به سامانه مه‌پاش می‌باشد.
7. آشکارسازهای حریق که بسته به نوع حریق و محل تصرف می‌توانتد در انواع و اقسام مختلفی در محیط نصب گردند.

۶- سیستم اطفا حریق اتوماتیک Vortex

سیستم اطفاء حریق Vortex یک سیستم ترکیبی (Hybrid) از آب و گاز می باشد.در واقع ترکیبی از WaterMist و گاز نیتروژن است.

نیتروژن تحت فشار، آب را به ذرات ۱۰ میکرونی تبدیل کرده ، با ذرات آب مخلوط شده و از نازل خارج می شود .این ذرات آب باعث خنک شدن آتش و جذب گرما می شود.

همچنین نیتروژن باعث می شود میزان اکسیژن از۱۶% (کمترین میزان اکسیژن مورد نیاز برای حریق) کمتر شود

پس این سیستم همزمان از دو مکانیزم خنک کننده و مهار کردن آتش استفاده میکند

(کمترین میزان اکسیژن مورد نیاز انسان برای تنفس ۱۲% است. یک سیستم Vortex میزان اکسیژن اتاق را در حد ۱۴% نگه می دارد که باعـث خفه شدن آتش می شود ولی در عین حال برای انسان مشکلی ایجاد نمیکند)

این سیستم سبز ترین سیستم اطفاء حریق می باشد چرا که اتمسفر (جو) دارای ۷۹% نیتروژن است و هیچ ضرری برای لایه ی ازن ندارد.

از دیگر ویژگی های این سیستم ،عدم نیاز به سیلندر و کپسول سر بسته و آب بندی شده می باشد(بر خلاف سایر گازها که داخل سیلندر بدون درز و تحت فشار زیاد نگهداری میشوند)

سیستم اطفای حریق ورتکس ۸۸ درصد آب کمتری به ازای هر نازل در هر دقیقه نسبت به سیستم های مه آب (Water Mist) با فشار بالا استفاده می کند.

تلفن های تماس پارت شبکه پرداز: 88302381 - 88302380 - 021 داخلی 101 و 110

---

مطالب مرتبط

سازمان فروش شرکت پارت شبکه پرداز

اعلام حریق Fire Alarm

دیتکتورهای اسر آلمان Esser

محصولات اعلام حریق Esser آلمان

کابلهای ضد حریق 2MKABLO ترکیه

سیستمهای اعلام و اطفاء حریق Fire Alarm & Fire Fighting

هوشمند سازی ساختمان BMS

محصولات هلوکیبل آلمان Helukabel

---