سیستم های اعلام حریق Fire Alarm

امروزه از سیستم ها ی اعلام حریق به طور گسترده در ساختمان ها و اماکن مسکونی و صنعتی استفاده می شود تا خسارتهای ناشی از حریق را به حداقل برسانند و همچنین برای اطلاع دادن به ساکنین ساختمان در مواقع بروز حریق از این سیستم ها استفاده می شود تا حدالامکان از تلفات جانی جلوگیری شود برای تشخیص حریق از اثرات سه گانه آن یعنی دود و حرارت و شعله استفاده میشود. امروزه یکی از مهمترین تجهیزات برای ساختمانهای مسکونی و اداری و مناطق ویژه تجاری و صنعتی استفاده از سیستمهای اعلام و اطفاء حریق است، شکی نیست که وجود سیستم اعلام حریق و در کنار آن اطفای حریق کمک شایانی به تشخیص وقایع پیش از وقوع و در نتیجه آن علاج اتفاقات پیش روی اماکن مهم میباشد. در حال حاضر میبینیم که سازمان آتش نشانی در اقداماتی حساب شده حتی برای ساختمانهای بالای 4 طبقه این سیستمها را الزمای نموده است.

انواع سیستم های اعلام حریق:
سیستم اعلام حریق متعارف ( Conventional )
سیستم اعلام حریق ادرس پذیر ( Addressable )

سیستم اعلام حریق متعارف ( Conventional )

از قدیمی ترین انواع سیستمهای اعلام حریق است که علیرغم تغییرات کیفی اندک، همچنان مورد استفاده قرار می گیرد. در این سیستم چندین دتکتور و شستی که یک منطقه از ساختمان را پوشش میدهند در قالب یک مدار به هم پیوسته، به تابلوی کنترل مرکزی متصل میشوند. بنابراین هر مدار نماینده ی یک منطقه(زون) است. نحوه ی همبندی تجهیزات کشف و تشخیص نسبت به تابلوی کنترل مرکزی به صورت شاخه ای و یا به عبارت دیگر شعاعی است. هر تابلوی کنترل مرکزی متعارف میتواند ۲،۴،۸،۱۲ و یا مدارهای بیشتری را پشتیبانی کند.
بر طبق استاندارد، در این سیستم دتکتورها یا در حالت عادی هستند و یا آلارم
این سیستم به وسیله ی دو رشته سیم به دتکتورها و شستی وصل میگردد که هر دو نیز از نوع مرسوم (Conventional) می باشند.
مطابق همین موارد برای آژیر، زنگ و یا چراغ دوره گرد نیز سیم کشی میگردد.
اولین عملکرد این پانل نشان دادن موقعیت آتش با دقت در حد زون می باشد. پس بنابراین بهتر است در سیستم های Conventional، زون ها محدود باشد تا جستجو سریع باشد.
دتکتورهای هر زون در یک گروه و به صورت شعاعی به یک زون پانل کنترل وصل میگردند و زون ها از یکدیگر جدا می باشند و هر زون یک نشان دهندهی جداگانه دارد. بر روی هر دتکتور یک LED موجود میباشد که در هنگام عملکرد آن دتکتور، LED مربوطه چشمک میزند.
هنگامی که یک زون فعال میگردد (وضعیت اعلام حریق) بایستی به صورت فیزیکی در آن زون، دتکتور فعال شده ردیابی گردد، یعنی با چشم بگردیم و چراغ چشمک زن را پیدا کنیم. همچنین میتوان LED را جداگانه به دتکتور وصل کرد که به این تجهیز (LED (Remote Indicator گفته میشود.
در صورتی که هر دتکتور به یک زون متصل باشد در هنگام عملکرد دتکتور محل حریق به راحتی مشخص می گردد. این مسئله به خودی خود باعث بالا رفتن هزینهی خرید تابلوی آلارم می گردد، زیرا که تعداد زون هر تابلوی Conventional زیاد شده و در نتیجه هزینهی خرید آن بالا میرود. در سیستم متعارف تمامی دتکتورهای یک زون به صورت مستقیم با یک مدار به همدیگر متصل میگردند و انتهای آن به تابلوی آلارم (Unit Alarm) متصل شده و در هنگامی که بخواهیم از سیستم ایمنی (Security) استفاده کنیم، با دو رشته سیم دیگر تمامی کنتاکتهای نرمال بستهی دتکتورها را به صورت سری به تابلوهای آلارم متصل می نمایند و در انتهای آخرین دتکتور مقاومت انتهایی نصب می گردد که عملکرد آن بررسی خواهد شد. اضافه بر آن بعضی از دتکتورها مجهز به Switch Open،Schottky Diode میباشند. درهنگامی که دتکتور به حالت آلارم میرود ولتاژ مدار کم شده و در عمل مابقی دتکتورها غیر فعال میشوند. در این حالت هیچگونه اطلاعات دیگری به پانل نمی رسد.

سیستم آدرس پذیر ( Addressable System)

این نوع سیستم، به نام سیستم آدرس پذیر (add.sys) میباشد. اصول کشف و تشخیص حریق در سیستمهای آدرس پذیر، مشابه سیستمهای متعارف است، به جز اینکه در این گونه سیستمها، هر یک از دتکتورهای اتوماتیک و یا شستیها دارای آدرس منحصر به فردی هستند که از طریق آن تابلوی کنترل مرکزی قادر به شناسایی و تعیین هر یک از آنهاست.
در این نوع سیستم سیمکشی از پانل به دتکتور با دو رشته سیم ولی به صورت Loop (سیم بندی حلقوی) انجام می پذیرد که از تابلوی کنترل مرکزی آغاز و به همان تابلو ختم میشود و کلیهی تجهیزات به صورت موازی در همین مدار حلقوی جای میگیرند. هر حلقه میتواند به تناسب تعداد تجهیزات و سطوح مورد حفاظت، یک یا چند منطقه را پشتیبانی کند. دتکتورهای سیستم آدرس پذیر دارای ساختار سوئیچگونهای هستند که برای شناسایی آنها توسط تابلوی کنترل مرکزی به کار میرود. به نظر میرسد که در سیستمهای آدرسپذیر موضوع منطقهبندی چندان حائز اهمیت نباشد، زیرا شناسایی دتکتورها از طریق شناسهی اختصاصی آنها امکان پذیر است، اما گستردن حلقه ی تشخیص بر بستر مناطق مختلف میتواند به کشف محل وقوع، سرعت بیشتری دهد. بنابراین در اینگونه سیستمها نیز اگرچه مناطق در قالب مدار مطرح نیستند، اما با توجه به همان معیارهای تعیین منطقهی حریق، به صورت مجازی در نظر گرفته میشوند. حداکثر مساحت فضاهایی که توسط یک حلقه می توانند حفاظت شوند، ده هزار متر مربع است و بر این اساس، یک حلقه حداقل پنج منطقه را پوشش میدهد.

عملکرد سیستم اعلام حریق آدرس پذیر

در این سیستم تکنیک Multiplex (تسهیم کننده) اجازه میدهد هر دتکتور مستقلا اطلاعات را به پانل کنترل ارسال نماید. در هر زمان دتکتورها مشخصات شناسایی آدرس خود را به پانل کنترل ارسال مینماید و علاوه بر آن از طرف تابلو هم یکسری اطلاعات به دتکتور ارسال میشود. این نوع کار باعث میشود که همیشه پانل مراقب باشد که کدام تجهیز خروجی غیر عادی(غیر مشابه) ارسال میکند. پیغامهای عادی همیشه بر روی صفحهی نمایش (LCD) نوشته میشود. در قسمت پروسسور پانل کنترل، اولین آدرس بر روی دتکتور، شستی، اجزای واسطه یا جدا کننده ارسال میشود و سپس سیستم منتظر پاسخ میشود. زمان ارسال و دریافت در اولین مرحله راهاندازی به عنوان زمان مبنا برای هر تجهیز در نظر گرفته میشود. سپس پروسسور زمان رفت و برگشت که در ابتدا مساوی هستند و آدرس را ثبت مینمایند و به عنوان مبنا در نظر میگیرد. در مراحل بعد این عمل برای تمامی تجهیزات ثبت میگردد. در عملکرد عادی سیستم همیشه زمان رفت و برگشت با هم مقایسه شده و در صورت تساوی، سلامت مدار را به اطلاع میرساند. در صورتیکه زمان رفت و برگشت با هم متفاوت باشند دال بر خارج سرویس بودن یک تجهیز یا قطع مدار میباشد که بلافاصله سیگنال خطا(Fault) ظاهر میگردد.
توجه شود در صورت عملکرد دتکتور جریان آن به شدت تغییر مییابد. پس از چک اولین دتکتور سیستم به سراغ دومین تجهیز میرود و همه ی تجهیزات به ترتیب چک میگردند. در اولین راه اندازی تمامی تجهیزات در مرحلهی اول آدرسدهی و اطلاعاتشان ثبت میگردد.در گام نخست در عرض ۳۰ دقیقه تمامی اطلاعات اولیه ی دتکتورها به ثبت میرسد. کاملا واضح است که در موقع آتش سوزی ممکن است تعداد زیادی دتکتور با هم عمل نمایند. در این صورت اطلاعات تمامی دتکتورها جداگانه گرفته میشود. در صورتیکه تمامی دتکتورها در یک زون، همزمان عمل نمایند مشکلی برای پنل به وجود نمیآید. پس میتوان دتکتورها را طوری نصب کرد که پشت سر هم و سری نباشند. یعنی به ترتیب بسته نشوند. در این حالت فقط ترتیب شمارهی آنها به هم میخورد. به خاطر این تکنیک احتیاج به مرتب چیدن دتکتورها(پشت سرهم سربندی کردن) نمیباشد پس از نظر اقتصادی به صرفه و نصب راحتتر به دنبال دارد.(در این سیستم بایستی از تجهیزات آدرس-پذیر Addressable استفاده نمود)
در هر سیستم Add میتوان از یک سری تجهیزات Conv نیز استفاده کرد.میتوان در هر زون تا ۲۰ دتکتور Conv را هم استفاده کرد. در صورت بروز آلارم بر روی دتکتورهای Conv. ابتدا این آلارم بر روی Interface رفته و سپس توسط پانل تشخیص داده میشود. دتکتورهای Conv در این حالت نیز به صورت شعاعی نصب میگردند. استفاده از تلفیق تجهیزات Add و Conv معمولا در جاهایی استفاده میشود که سیستم به صورت Conv.(از قدیم) نصب بوده است حال با Up Grade کردن سیستم میتوان از قسمتی از این تجهیزات با استفاده از Interface کمک گرفت.
در این صورت نیاز به سیم کشی جدید در این قسمتها نمی باشد. استفاده از ایزولاتور مربوط به اتصال کوتاه بین مرز مشترک زونها اجباری می باشد
نکته: توجه شود که در سیستمهای آدرسپذیر نیز همچون سیستمهای متعارف باید حداقل دو مدار آژیر در نظر گرفته شود.

مزایای loop

اگر در یک طرف دتکتور حالت اتصال کوتاه یا اتصال باز پیش آید بوسیله ی ایزولاتور محل اتصال برطرف و مابقی مدار از طرف دیگر با پانل ارتباط برقرار کرده و به کار خود ادامه می-دهند. در عمل تمامی اجزای متصل به سیستم آدرس پذیر (Addressable system) خود آدرس پذیر هستند. دتکتورهای قابل آدرسدهی با دتکتورهای Conv. تفاوتی ندارد ولی پایهی آنها دچار تغییراتی میباشد. مثلا در پایه یک( Dil(dip) سوئیچ نصب شده که آدرس مشخص و منحصر به فرد را میسازد و این آدرس، برای سیستم قابل شناسایی میباشد. در نوع دیگر آدرس دهی از دو کلید گردان ۰-۹ یکی دهگان و یکی یکان را مشخص میکند. مثلا ۹ و ۱۱ و ۹۸ و تا ۹۹ دتکتور را میتوان آدرسدهی کرد.(آدرس ۰-۰ قابل استفاده نمیباشد).
تکنیک جدید تنظیم و آدرسدهی پایه ی دتکتورهای آدرسپذیر(Add) به وسیلهی Dil سوئیچ یک تکنیک خوب و ساده میباشد. در این تکنیک اطلاعات ( Soft-Addressable) و برنامهی هر دتکتور به صورت اتوماتیک به تناسب شماره به پانل فرستاده میشود.
مشکل این سیستم این است که در صورتیکه یک تجهیز (دتکتور یا شستی) به مدار اضافه گردد و بخواهیم آدرسها پشت سر هم و مرتب باشند بایستی تمامی آدرسها عوض شوند. مثلا اگر یک دتکتور بین دتکتورهای ۵ و ۶ اضافه گردد، بایستی آدرسدهی از شمارهی ۶ به بعد عوض شود. بنابراین آدرس تمامی تجهیزات بعد از دتکتور اضافه شده، یکی اضافهتر میشود تا توسعهی کوچکی در سیستم به وجود آید، یعنی آدرس نوشته شده در بیس تمامی دتکتورها بایستی تعویض گردد.

سیستم اعلام حریق هوشمند آدرس پذیر

سیستم هوشمند اعلام حریق آدرس پذیر با توانایی اتصال به سیستم قدیمی Conventional و با طیف وسیعی از قابلیت های جدید به بازار عرضه شده است. طراحی این سیستم به گونه ایست که بیشترین کارایی در کنار حداکثر سادگی در کلیه مراحل طراحی، نصب و راه اندازی را برای کلیه سطوح کاربری از طراح و نصاب گرفته تا کاربر نهایی، به ارمغان آورده است.
سیستم‌های متعارف و آدرس پذیر علی رغم تمایز در نحوه هم‌بندی و سطح فناوری به کار گرفته شده در آنها،‌ در یک اصل مشترک هستند و آن نحوه عملکرد رله گونه آشکار سازها است، در حالی که در سیستم هوشمند که آنرا سیستم آدرس پذیر آنالوگ نیز می‌خوانند، اساس عملکرد بر پایه استفاده از ریز پردازنده در آشکارسازها و تابلوی کنترل مرکزی و راهبری نرم افزاری پی‌ریزی شده است. در سیستم‌های هوشمند، آشکار سازها همواره فعال و به طور پیوسته پاسخگوی سیگنال‌های ارسالی از سوی تابلوی کنترل مرکزی هستند و مانند سیستم‌های آدرس پذیر و متعارف تنها در دو وضعیت هشدار یا عدم هشدار قرار ندارند. بنابراین در اینگونه سیستم‌ها، آشکار ساز ها نقش حسگرهایی را بازی می‌کنند که داده‌ها را به عنوان سیگنال‌های ورودی در اختیار ریز پردازنده تابلوی کنترل مرکزی قرار می‌دهند. هم بندی سیستم‌های هوشمند نیز مانند سیستم‌های آدرس پذیر به صورت حلقوی است و می‌توان با هر حلقه ده هزار متر مربع را فارغ از تعداد آشکار سازها تحت پوشش قرار داد.آشکار سازهای سیستم هوشمند خود دارای ریز پردازنده هستند و حساسیت آنها در مقابل اثرات آتش از طریق تابلوی کنترل مرکزی قابل تنظیم است. در این سیستم، آشکارسازها با پایش پیوسته شرایط محیطی از نظر دود و گرما، اطلاعات را در اختیار تابلوی کنترل مرکزی قرار می‌دهند و تابلو نیز براساس تنظیم‌های از پیش تعیین شده نرم افزاری واکنش مناسب را نشان می‌دهد در این سیستم، آشکارسازها بیش از آنکه در خور این نام باشند نوعی حسگر محسوب می‌شوند که وظیفه تشخیص را بعهده ندارند بلکه مقادیر را به طور مستمر در اختیار تابلوی کنترل مرکزی قرار می‌دهند و این تابلوی مرکزی است که با مقایسه مقادیر ارسالی با مقادیر مرجع ذخیره شده، وضعیت عادی یا غیر عادی را تشخیص می‌دهد. در این سیستم نشانی هر یک از تجهیزات آشکارساز در حافظه تابلوی کنترل مرکزی ذخیره می‌شود و به طور ثابت سیگنال بازخواست کننده‌ای به منظور تعیین وضعیت کلی سیستم از سوی تابلوی مرکزی به هر یک از تجهیزات فرستاده می‌شود و به این طریق سیستم در هر هر ۵ تا ۱۰ ثانیه یک بار به طور کامل وارسی می‌شود.
پشتیبانی نرم افزاری این امکان را به سیستم می‌دهد تا بتوان یک یا چند آشکار ساز را ابتدا به صورت مجازی و سپس به طور واقعی از مدار حذف نمود. ارتباط اجزای مختلف سیستم آدرس پذیر آنالوگ بر اساس رد و بدل شدن اطلاعات و بر پایه پروتکل‌های خاصی صورت می‌گیرد در بین سازندگان تجهیزات اعلام حریق، گروهی دارای پروتکل بازهستند و گروهی دیگر تولید کننده تجهیزاتی با پروتکل بسته هستند. تجهیزات با پروتکل باز معمولا با تولیدات سایر کارخانجات هم ساز و همخوان هستند و قابلیت به کارگیری آنها در یک سیستم فراهم است. اما تجهیزات با پروتکل بسته دارای ساختار ارتباطی خاصی هستند که امکان به کارگیری آنها را در کنار سایر محصولات سلب می‌سازد.

تلفن های تماس پارت شبکه پرداز: 88302381 - 88302380 - 021 داخلی 101 و 110

---

مطالب مرتبط

سازمان فروش شرکت پارت شبکه پرداز

اطفاء حریق Fire Fighting

سیستمهای اعلام و اطفاء حریق Fire Alarm & Fire Fighting

کابلهای ضد حریق 2MKABLO ترکیه

محصولات اعلام حریق Esser آلمان

دیتکتورهای اسر آلمان Esser

آشنائی با محصولات Helukabel

شبکه و زیر ساخت Network Design

محصولات هلوکیبل آلمان Helukabel

---